تاریخ تعزیه وشبیه خوانی در ایران   2013-11-07 16:46:46

براساس تحقيقات وپژوهشهاي تاريخي تعزيه خواني وشبيه خواني ازعهد باستان درايران مرسوم بوده وايرانيان ازعهدكهن با نمايش آيين هاي مذهبي زمينه وبستر شكل گيري تعزيه دردوره هاي بعد را مهياكرده اند مهمترين واصلي ترين آئين هاي باستاني «مصايب ميترا»و«سوگ سياوش»بوده است ايرانيان مهرپرست به هنگام برگزاري مناسك آييني خود واقعه «مصايب ميترا»رانيز به نمايش در مي آوردند .دراين نمايش چند تن از نقش آفرينان صورتكهايي برچهره خود مي زدند وروي سكويي كه پيروان آيين مهري براي نيايش هاي مذهبي ساخته بودند ،مي رفتند وهمراه نمايش، واقعه مصايب مهر رانشان مي دادند وهمچنين درسال مرگ سياوش ،مردم بخارا همراه آيين سوگواري سياوش شهادت اورا نمايش مي دادند .دراين نمايش ،شبيه سياوش را مي ساختند ودرعماري يا محملي مي گذاشتند.اين عماري يا محملی راكه چهارسويش بازبودروي دوش مي گرفتند و مويه كنان وسينه زنان در گذرگاه ها مي گرداندند.

ايرانيان شيعه نيز درساختن تعزيه وبه نمايش درآوردن واقعه هاي كربلا وحديث مصايب سيدالشهداء به سنت نمايشهاي آييني ايرانيان قديم وشيوه اجراي مناسك وآيينهاي آنان وپاره اي از عناصر اسطوره اي وحماسي سازنده نمايشهاي آييني نظر داشته اند .يكي از نويسندگان مصري معتقد است كه ايرانيان با پيش زمينه هنر تياتر كه درجامعه شان داشتند توانستند ازشهادت حضرت امام حسين(ع)واصحابش درامهاي مذهبي بيافريننددرصورتي كه عربها هيچگاه به این انديشه نيفتادندكه ازاين وقايع بهره بگيرند،زيرا درميانشان هنر نمايش ،سنت نبود.

اوج ونماد تعزيه درايران بربنياد وقايع كربلا يعني نبرداولياءبا اشقياوشهادت مظلومانه امام حسين (ع)دريك نمايش ماواگرفته وبه صورت تعزيه جلوه گر شده است گرچه درآغاز،بسياري ازفقيهان سنت گرا باشبيه وتشبيه وتعزيه خواني مخالفت ميكردند وبه لباس معصومان درآمدن ودرنقش آنان ظاهر شدن وشبيه درآوردنهاي مذهبي راگناه واهانت به ساحت مقدس ائمه اطهار (ع)مي دانستند. اين گروه روحاني معتقد بودند كه نبايد به قصد عزاداري براي سيدالشهداء واهل بيت (ع)وياران اووانجام دادن هركار ثواب يا منتخب به كاري نا شايست وحرام دست زد.

اما باتوجه به زمينه وپيشينه تعزيه درايران وعلاقه توده مردم ديندار ومتعصب كوچه وبازاردرجامعه ايران جا افتادوعلاقه توده مردم ديندارشيعه را به سوي خود كشانيد،روحانيون سنت گرابامشاهده شور هيجان مردم به حضوردر مجالس تعزيه خواني،دريافت تاثير شديد نمايش مصايب ائمه برعامه مردم ونزديك كردن بيش از پيش مردم به مذهب ودستگاه مذهبي ،دست از مخالفت كشيدند ورفته رفته به پذيرش تعزيه تن دردادند وتعزيه خواني رابارعايت شرايطي مجاز وشرعی دانستندبنابراين تعزيه خواني درپي مراسم دسته گردانيهاي مذهبي دردهه اول محرم ودهه آخرصفر پديد آمدوبااين مراسم آميخت وهمراه شدوتعزيه خوانان كه گروهي ازعامه مردم بودند ،داستان مصايب وآلام شخصيتهاي مذهبي وحماسه هاي قهرماني شهيدان كربلا را كه پيش ازآن در مقتل نامه ها وسوكچامه ها روايت شده بود واززبان مرثيه گويان وروضه خوانان ومداحان نقل مي شد ،همچون نقالان بااستفاده ازهنربيان وتقليد به نمايش درآوردند.ازاين زمان كه احتمالاًاواخر دوره صفوي بايدباشد،تعزيه خواني همچون نمايش آييني-مذهبي،درعرصه هنرايران آشكارگرديدوتحول تعزيه ازحوزه بسته خود هرگزازدين ومذهب دور نساخت وارتباط آنرا باروحيه واعتقادات فرهنگي –مذهبي مردم حفظ كرد وحفظ اين ارتباط به تعزيه كمك كردتاجايگاه ومقامش راهمواره درجامعه سنتي –مذهبي ايران نگه دارد. از اين رو ،تعزيه در جامعه ايران پيوسته جداازتئاتر،به معني امروزي اش،مطرح بوده است.

برگرفته از سایت مدیریت فرهنگی

	نام
	پیام
	Write all letters which are not black! حروفی که سیاه نوشته نشده در پنجره وارد کنید.

روز نوشتها

یادها

شعرها

از دیگران

من و جنهایم

داستانها

انتخابات